Kết quả khảo nghiệm từ chính ý kiến cộng đồng cho thấy, hiện nay hầu hết những loại rác thải đều bị xả thải tại các lòng sông hồ, cầu cống làm tắc nghẽn dòng chảy, ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Một hiện trạng đáng lo ngại nữa, đó là hầu hết các loại rác thải sau khi xả thải ra sông hồ theo dòng nước bị cuốn trôi ra khu vực bãi bồi thuộc vùng lõi Vườn Quốc gia Xuân Thủy, làm ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái đất ngập nước cũng như cảnh quan nơi đây.     

Tuy nhiên, làm thế nào để có thể quản lý được rác thải và bảo vệ môi trường? đó là câu hỏi được đặt ra cho cộng đồng, chính quyền địa phương và VQGXT trong nhiều năm qua. Ba nhóm hành động đã được xác định để giải quyết được vấn đề rác thải nan giải đó là: (1) cần nâng cao nhận thức và tính “Cộng đồng trách nhiệm” trong tất cả người dân; (2) xây dựng được cơ chế quản lý và thu gom dựa vào chính cộng đồng; và (3) thiết lập cơ sở thiết bị xử lý rác theo đúng quy định của Nhà nước.

Với sự hỗ trợ thể chế đắc lực của VQGXT, xã Giao An đã nhận được hỗ trợ của Chương trình Liên minh Đất ngập nước (WAP) do SIDA tài trợ. Thông qua chương trình này, Viện phát triển các nguồn lực ven biển Á châu (CORIN-Asia) đã thúc đẩy phương pháp tiếp cận có sự tham gia với các hoạt động thiết thực như: thảo luận nhóm, họp xóm, lớp đào tạo phân loại rác tại nguồn, trang bị dụng cụ thu gom, hình thành quy chế và tổ thu gom và tổ chức tham quan học tập ở Thái Lan cho các cán bộ nòng cốt của Hội phụ nữ và Đoàn thanh niên xã, Tất cả đã thúc đẩy mạnh mẽ ý thức và sự tham gia tích cực của người dân, đặc biệt là và tạo tiền đề cho Dự án Vùng đệm của Chính phủ đầu tư 3 tỷ đồng xây dựng cơ sở hạ tầng cho khu xử lý rác thải.

Giáo dục môi trường cho phụ nữ xã Giao An

Ở cấp độ cộng đồng, người dân đã chú ý hơn tới công tác “phân loại và xử lý rác thải rắn tại nguồn”. Rác sẽ được phân loại, sau đó áp dụng tổng thể các biện giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng và tiết kiệm ngay tại gia đình.  Những loại rác buộc phải xả thải sẽ được tổ thu gom chuyển tới bãi rác của địa phương xử lý.

Cộng đồng cùng thảo luận về tuổi thọ của rác


Cộng đồng phân loại rác tại nhà

Sau hai năm triển kha, Giao An đã đạt được những kết quả thiết thực. Hầu hết các lòng sông đã vắng bóng rác, đường làng thông thoáng sạch sẽ. Dựa trên những kinh nghiệm đã có, cộng đồng Giao An đã và đang hỗ trợ các xã còn lại trong vùng đệm triển khai Chương trình phân loại và xử lý  rác thải tại hộ gia đình. Với quyết tâm cao của người dân và chính quyền địa phương Chương trình đang gặt hái được những thành công, mang lại môi trường trong lành hơn cho khu vực Vườn Quốc gia Xuân Thủy.

Vu Quoc Dat